Metabolički sindrom (Reavenov sindrom ili sindrom X) nije bolest, već skup sljedećih metaboličkih poremećaja:
- inzulinska rezistencija (neosjetljivost stanica jetre i mišića na inzulin)
- trbušni tip debljine (nakupljena visceralna masnoća u trbušnoj šupljini)
- povišen krvni tlak
- dislipidemija (poremećaj razine masnoća u krvi)
Budući da metabolički sindrom karakteriziraju ova navedena četiri poremećaja, često ga se naziva i smrtonosni kvartet.
Prema smjernicama Svjetske zdravstvene organizacije metabolički sindrom dijagnosticira se kod povišene razine glukoze u krvi mjerene na tašte (≥ 5.6 mmol/L) uz prisutnost dva ili više fakora – trbušnim tipom debljine, povišenim krvnim tlakom ili dislipidemijom (povećanom razinom ‘lošeg’ LDL kolesterola te smanjenom razinom ‘dobrog’ HDL kolesterola).
Uzroci pojave metaboličkog sindroma mogu biti stečeni i nasljedni, ali najčešće su stečeni i to su:
- prekomjerna tjelesna težina
- fizička neaktivnost
- visokokalorična i ugljikohidratima bogata prehrana
- stres
Navedena četiri uzroka tipični su problem razvijenih zemalja zapadnog svijeta, zbog čega ovaj sindrom postaje problem pandemijskog razmjera. Posljedice navedenih uzroka i prvi simptomi metaboličkog sindroma su abdominalna pretilost, odnosno nakupljanje masnog tkiva u području trbuha, te povišena razina glukoze i inzulina u krvi zbog razvoja inzulinske rezistencije.
Metabolički sindrom može uzrokovati razvoj sljedećih bolesti:
- dijabetesa tipa 2
- kardiovaskularne bolesti
- nealkoholnu masnu bolest jetre (NAFLD)
- sindrom policističnih jajnika (PCOS)
- mentalne poremećaje (depresiju, bijes i napetost)
- demenciju
- zloćudne bolesti
Metabolički sindrom je prvi vjesnik rizika od razvoja dijabetesa tipa 2 i kardiovaskularnih bolesti. Najčešće kardiovaskularne bolesti koje se razvijaju kao posljedica metaboličkog sindroma su ateroskleroza te bolesti srca i krvnih žila (bolesti perifernih krvnih žila, angina pectoris i srčani infarkt). Uz činjenicu da osobe oboljele od dijabetesa imaju 2 do 4 puta veći rizik od nastanka kardiovaskularnih bolesti, jasna je neizostavna poveznica između metaboličkog sindroma i kardiovaskularnih bolesti.
